GÜNORTA (KIZILKİLİSE) KÖYÜ

Tarihçe

Günorta köyünün eski Kızıl Kilisa'dır. Nitekim 1886 tarihli Rus nüfus tespitinde Kızıl-Kilisa (Кизил-Килиса), 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde de aynı biçimde Kızılkilisa (قزیلكلیسا) olarak geçer. Köye adını veren ve kırmızı taşlardan inşa edilmiş kilisenin kalıntıları Birinci Dünya Savaşı sırasında yerinde duruyordu.

Kızıl Kilisa köyü, orta çağda Gürcistan'ı oluşturan tarihsel bölgelerden biri olan Kola'da yer alır. Nitekim bu bölgeyi Osmanlılar 16. yüzyılın ikinci yarısında Gürcülerden ele geçirmiştir. Köye dair eski kayıtlar olmasa da megalit yapı kalıntısı buranın çok eski yerleşim alanı olduğunu göstermektedir.

Türkçe Göle olarak bilinen Kola bölgesi, uzun süre Osmanlı egemenliğinde kaldıktan sonra, 93 Harbi'nin ardından 1878 yılında imzalanan Berlin Antlaşması'yla Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. Rus idaresince Kızıl-Kilisa ( Кизил-Килиса) olarak kaydedilen köy, Ardahan sancağının Göle kazasına bağlıydı. Köyün 1886 yılındaki nüfusu, Kürt olarak kaydedilmiş 87 kişiden oluşuyordu. Ancak Kızıl Kilisa'da varlığı bilinen kilise, köyün daha önce Hristiyan bir nüfusu barındırdığını göstermektedir. Osmanlıların Gürcülerden ele geçirdiği topraklarda 1595 tarihli Osmanlı mufassal defteri|ne göre "Kızıl Kilisa" adını taşıyan başka köyler de bulunuyordu. Bunlardan ikisi Ardahan ilinde Ölçek ve Burmadere adlı köylere yakındı. Gürcü Türkolog Sergi Cikia bu yer adının aynı anlama gelen Gürcüce "Tsiteli Eklesia"dan (წითელი ეკლესია) çevrilmiş olabileceğini yazar. Köyün nüfusu 1896 yılında 122 kişi, 1906 yılında 155 kişi olarak tespit edilmiştir.

Kızıl Kilisa köyü, Birinci Dünya Savaşı'nın sonunda Rusların bölgeden çekilmesinin ardından bir süre fiilen Ermenistan'ın sınırları içinde kaldı. 16 Mart 1921'de imzalanan Moskova Antlaşması uyarınca Kızıl Kilisa Türkiye'ye bırakıldı.

Kızıl Kilisa köyü, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Kızılkilisa (قزیلكلیسا) adıyla Kars vilayetinin Göle kazasının merkez nahiyesine bağlıydı.1940 genel nüfus sayımında "Kızıl Kilise" adıyla aynı idari konuma sahipti ve nüfusu 309 kişiden oluşuyordu. Kızıl Kilisa adı 1959 yılında 7267 sayılı kanunla Günorta olarak değiştirilmiştir. 1965 genel nüfus sayımında Günorta köyünün nüfusu 647 kişiden oluşuyor ve bu nüfus içinde sadece 106 kişi okuma yazma biliyordu.

Coğrafya

Köy, Ardahan il merkezine 50 km, Göle ilçe merkezine 26 km uzaklıktadır.

Köy Muhtarı Baykan Kılıç