SÜRÜGÜDEN (HEVE) KÖYÜ

Sürügüden, Ardahan ilinin Göle ilçesine bağlı bir köydür.

Tarihçe

Köyün eski adı, Heva'dır. Gürcüce bir yer adı olan Heva (ხევა), "vadi" ya da "dere" anlamına gelen "hevi" (ხევი) kelimesinden türemiştir. Bu yer adı, 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterine de Heva (خوا) olarak girmiştir. Bugün Posof ilçesindeki Aşıküzeyir ile Ardahan'ın Merkez ilçesindeki Derindere köyleri de bu defterde Heva (خوا) olarak geçer.

Heva, tarihsel Gürcistan'ı oluşturan Mesheti bölgesinin yerleşim yerlerinden biriydi. Osmanlılar köyü, birleşik Gürcistan Krallığı'nın ardından bu bölgeye hakim olan Samtshe Atabeyliği'nden 16. yüzyılın ortasında ele geçirdi. 1595 tarihli Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı mufassal defterine göre, Gürcistan Vilayeti içinde, Ardahan-i Büzürg livasının Meşe nahiyesine bağlıydı. Bu tarihte köyde 12 hane yaşıyordu. Her hane, Osmanlı Devleti'nin Hristiyan köylülerden aldığı ispenç vergisi vermekle yükümlü kılınmıştı. Hane reislerinin çoğu Vardzel, Maharebel, Gaguça, Elisa, Şota, Bidzina, Goça gibi Gürcü adları taşıyordu. Köyde buğday, arpa, yonca tarımı ve arıcılık yapılıyor, domuz ve koyun besleniyordu.

Heva, uzun süre Osmanlı yönetimi altında kaldıktan sonra, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nın ardından Rusya İmparatorluğu’nun eline geçti. Rus idaresi tarafından da Heva (Хева) olarak kaydedilmiş olan köy, Ardahan sancağının (okrug) Ardahan kazasına (uçastok) bağlıydı. Bu kaza içinde Arpaşeni nahiyesinin köylerinden biriydi. 1886 yılında köyün nüfusu 193 kişiden oluşuyordu. 166 kişi (% 86) Kürt, 27 kişi (% 14) Türk olarak kaydedilmişti. Rus idaresinde Heva köyünün nüfusu, 1896’da 242 kişiye, 1906’da da 331 kişiye yükselmişti.

Heva, Rus hakimiyetinin sona ermesinden sonra, bir süre bağımsız Gürcistan'ın sınırları içinde kaldı. 1921 yılında, Sovyet Rusya'nın Gürcistan'ı işgali sırasında, Ankara Hükümeti'nin verdiği ültimatom üzerine Gürcüler Ardahan ve Artvin bölgelerinden çekildi. 16 Mart 1921'de, Sovyet Rusya ile Ankara Hükümeti arasında imzalanan Moskova Antlaşması'yla da Heva köyü Türkiye'ye bırakıldı.

Heva, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde "Hive" (خیوە) adıyla, Kars vilayetinin Göle kazasının Okami nahiyesine bağlıydı.1935 genel nüfus sayımında aynı idari konuma sahipti ve köyde 445 kişi yaşıyordu. Türkçe kaynaklarda farklı biçimlerde yazılmış olan Heva adı, "yabancı kökten geldiği" için 1959 yılında 7267 sayılı kanunla Sürügüden olarak değiştirilmiştir. Bununla birlikte köyün eski adı yeni adıyla birlikte resmî kayıtlarda "Sürügüden (Hive)" biçiminde bir süre daha kullanılmıştır.

Coğrafya

Sürügüden köyü, Ardahan il merkezine 34 km, Göle ilçe merkezine 14 km uzaklıktadır.

Köy Dernek Başkanı Bayram Aslan 05337426096

  Köy Muhtarı Akın Koçak